Vì sao Ly Hoàng Ly từ chối tặng thưởng của Hội Nhà văn?
Articles & Posts (VI)Từ chối nhận Giải thưởng Văn học của Hội Nhà văn VN 2006 dành cho tập thơ Lô lô của mình, Ly Hoàng Ly đã gây “sốc” đối với dư luận. Với những người gắn bó và ít nhiều có trách nhiệm đối với giải thưởng này thì đây dường như là giọt nước tràn ly
Thư từ chối của Ly Hoàng Ly
Kính gửi: Hội đồng Chung khảo Giải thưởng Hội Nhà văn VN
Những ngày vừa qua, qua thông báo chính thức đăng trên một số tờ báo trong nước, tôi được biết Hội Nhà văn VN quyết định “tặng thưởng” cho tập thơ Lô Lô (Nhà xuất bản Hội Nhà văn, xuất bản tháng 12-2005) của tôi. Một số đồng nghiệp và những người quen biết gọi điện chúc mừng tôi, nhưng cùng lúc tôi cũng được nghe những lời xì xầm về giải thưởng năm nay của Hội Nhà văn VN.
Quả thật khi đó dù chưa hiểu thực hư thế nào, nhưng tôi có một cảm giác giải thưởng lần này có gì đó không ổn cho lắm, hơi gờn gợn. Vốn là người không bao giờ để cho những tin đồn (những gì không chính thức và bản thân không trực tiếp nhìn thấy) chi phối cuộc sống và cảm xúc của mình, nên dù có cảm giác hơi gờn gợn nhưng tôi cũng không thực sự cho đó là mối bận tâm…
Và tôi vẫn giữ nguyên thái độ im lặng của mình như vậy, cho đến khi đọc bài trả lời phỏng vấn của nhà nghiên cứu Phan Hồng Giang, ủy viên Hội đồng chung khảo Giải thưởng Hội Nhà văn VN, một trong những người trực tiếp chấm giải, trên tờ Thể thao & Văn hóa số 126 ngày thứ bảy 21-10-2006.
Sau khi đọc những phát biểu của nhà nghiên cứu Phan Hồng Giang, tôi chính thức tuyên bố xin từ chối “tặng thưởng” mà Hội Nhà văn VN định trao cho tôi. Tôi cũng chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Phan Hồng Giang đã có những câu trả lời thật cởi mở và thành thực về giải thưởng, giúp tôi có được cái nhìn trực tiếp rõ ràng về bản chất sự việc.
Qua sự bày tỏ của nhà nghiên cứu Phan Hồng Giang, tôi không thấy được sự nghiêm túc trong việc xét giải, ngược lại còn thấy một thái độ thiếu tôn trọng các tác phẩm mà hội đồng đưa ra để bình bầu…
Nhận định tác phẩm của tôi hay, dở ra sao, khen chê thế nào là quyền của người đọc, tôi luôn ghi nhận và trân trọng. Tôi quan niệm: Mong muốn sáng tạo là vô hạn, giải thưởng có cao quý đến đâu cũng là hữu hạn. Kỳ vọng vào bất kỳ giải thưởng nào là tự giới hạn mình. Tuy vậy, tôi cũng luôn rất trân trọng và hạnh phúc khi nhận được một giải thưởng mà một tổ chức nào đó có nhã ý tặng cho tôi (dù là giải thưởng nhỏ, tổ chức nhỏ), nếu quả thực họ thấy vui thích khi trao giải cho tôi, nhiệt tâm chia sẻ với sáng tạo của tôi và bản thân họ cũng thấy mãn nguyện về giải thưởng mà họ trao (đó là điều tôi đã vinh hạnh được nhận ở Giải Bút Mới của Báo Tuổi Trẻ (giải khuyến khích năm 1995 & giải nhất năm 1996) và Giải Mai Vàng của Báo Người Lao Động (1999) cho tập thơ Cỏ trắng).
Cuối thư, tôi xin gửi tới quý hội đồng lời chào trân trọng.
Kính thư
TPHCM, ngày 22-10-2006
Ly Hoàng Ly
Nhà văn Nguyễn Trí Huân, Chủ tịch Hội đồng Chung khảo: Nhận hay không là quyền của mỗi người
Xét giải hằng năm là công việc của Hội Nhà văn VN. Chúng tôi xét và trao giải theo những tiêu chí đánh giá riêng của mình, còn việc có nhận giải hay không, có bằng lòng hay không lại tùy thuộc vào quan điểm của từng tác giả.
Nhưng nói chung là chúng tôi rất lấy làm tiếc vì Ly Hoàng Ly đã từ chối tặng thưởng mà hội dành cho cô.
Nhà văn Hồ Anh Thái cũng đã có lần từ chối giải thưởng mà hội trao cho anh ấy.
Thú thật, chúng tôi cũng chẳng biết làm thế nào để chuyện từ chối giải thưởng này không xảy ra. Tôi đã nói rồi, nhận hay không là quyền của mỗi người, chúng tôi không quyết được việc đó.
Nhà thơ Chim Trắng (Ủy viên Hội đồng Thơ): Ly từ chối là việc nên làm
Ly Hoàng Ly không nhận tặng thưởng vì “không thấy được sự nghiêm túc trong việc xét giải” là việc nên làm. Khi lập các hội đồng chuyên môn xét giải thì các thành viên phải có mặt để bảo vệ quan điểm của mình trước một tác phẩm đưa ra xét giải, như vậy mới dân chủ. Hội đồng thơ hiện có 11 người, trong khi đó miền Nam có 3 người là tôi, Thanh Thảo và Lê Chí.
Ấy vậy mà khi xét giải lại không mời chúng tôi tham gia vì lý do… không có tiền. Ba ủy viên hội đồng thơ chúng tôi phải bỏ phiếu bằng… miệng qua điện thoại. Năm 2001, nếu tôi không ra Hà Nội thì tập thơ Cõi lạ của Thu Nguyệt đã không có giải thưởng mà bị loại ngay vòng sơ khảo. Tôi đọc báo thấy Cánh đồng bất tận của Nguyễn Ngọc Tư nhận giải là vì “hiện tượng xuất bản”.
Trong quy chế làm gì có giải hiện tượng xuất bản, nếu có giải này thì cũng nên trao cho Bóng đè của Đỗ Hoàng Diệu. Trao giải vì những lý do như vậy là không tôn trọng độc giả. Tôi đã nói thẳng tôi không bỏ phiếu cho Thương lượng với thời gian của Hữu Thỉnh. Vì tôi thương anh Thỉnh, anh đang làm chủ tịch hội, lại 3 lần nhận giải trong và ngoài nước rồi, “vừa đá bóng vừa thổi còi” là người ta dị nghị không hay. Giải thưởng lần này chẳng những không minh bạch mà còn không dân chủ.
Nhà thơ Thanh Thảo (Phó Chủ tịch Hội đồng Thơ): Tôi tán thành hành động của Ly
Việc nhà thơ trẻ Ly Hoàng Ly viết thư xin từ chối tặng thưởng vì lý do: giải thưởng Hội Nhà văn năm nay có gì đó không rõ ràng minh bạch, tóm lại là bất ổn, theo tôi, là việc của cá nhân nhà thơ, nhưng tôi tán thành.
Có thể, Ly Hoàng Ly đã biết, và tôi cũng biết (dù qua con đường không chính thức, mặc dù tôi đang là phó chủ tịch Hội đồng Thơ) là ở Hội đồng Thơ thì số phiếu bỏ cho tập thơ Lô Lô của Ly cao hơn phiếu bỏ cho tập thơ Thương lượng với thời gian của nhà thơ Hữu Thỉnh.
Chính tôi và nhà thơ Chim Trắng, khi được nhà thơ Nguyễn Đức Mậu yêu cầu bỏ phiếu qua…điện thoại, đã nói thẳng quan điểm của chúng tôi: không bỏ phiếu cho tập thơ Hữu Thỉnh chính vì thương quý bạn mình, không muốn anh Thỉnh phải rơi vào hoàn cảnh khó xử, khó ăn khó nói nếu anh lại được giải thưởng lần nữa (có người gọi là “hattrick-giải thưởng”). Tiếc thay, việc đó đã xảy ra.